Урлаг, соёл, жижиг дунд үйлдвэрлэлийн бараа бүтээгдэхүүнээ сурталчилан таниулах үндсэн зорилгыг агуулсан энэ удаагийн наадмын үеэр Буриад улсын тэргүүн Сэлэнгэ аймгийн Засаг дарга нар хил орчмын асуудал, намар хүнсний ногоо борлуулах тал дээр ажил хэргийн уулзалт зохион байгуулж чиг хандлагаа тодорхойлон ярилцлаа. Баруунбүрэн сум Нижный учаны хоттой, Баруунбүрэн сумын ерөнхий боловсролын сургууль Зэдийн 1-р сургуультай харилцаа хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэн, туршлага судалж ажиллахаар боллоо.
Тус наадмын уралдаан тэмцээнүүдийн буриад бөхийн барилдаанд Сэлэнгэ аймгийн “Таван хан” дэвжээний бөх аймгийн начин М.Жаргалсайхан түрүүлж хурсан олныг уран сайхан барилдаанаараа баясгалаа. Монгол бөхчүүдийн уран сайн барилдаанд Буриадын наадамчин олон үнэхээр сэтгэл хангалуун, тун ч их бахархалтай байсан юм. Дангина буюу үзэсгэлэн гоо охидын тэмцээнд Зэдийн аймгийн охин түрүүлсэн бол манай аймгийн охин 3-р байр эзэллээ. Сэлэнгэ нутгийн ирээдүй болсон бяцхан үрсийн маань “Бид Сэлэнгийн үр сад” тоглолт Зэдчүүдийн сэтгэлийг хөдөлгөж, суудлаас нь өндөлзүүлсэн сүрлэг сайхан тоглолт болж чадлаа. Үдшийн цэнгүүний арга хэмжээнд оролцсон манай хамтлаг, дуучидын хоолойн цар хүрээ, орчин үеийн хэв маяг хуран цугласан олны сэтгэлийг хөдөлгөж бас хөөргөж чадлаа.
Энэ удаагийн “Эв модны наадам”-д Дархан-Уул, Булган, Завхан гэсэн 3 аймгийн төлөөлөл манай аймагтай хамт оролцож бүрэлдэхүүнийг өргөн дэлгэр болгосон нь бас нэг онцлог. Дархан-Уул аймаг Улан-Үүд хоттой, Булган аймаг Закамскийн аймагтай найрсаг харилцаа холбоотой бол Завхан аймаг Зэдийн аймагт ажиллаж амьдардаг сартуул хүмүүстэй харилцаа холбоо тогтоох зорилгоор ирсэн юм. Дан ганц Сэлэнгэ аймаг бус оросын хот, тосгодтой эв найрамдлаа бэхжүүлэн хамтран ажиллаж байгаа 3 аймаг энэ жилийн “Эв модны наадам”-д оролцож жинхэнэ утгаараа эв найрамдлын баяр болгон тэмдэглэлээ.
Ийнхүү “Эв модны наадам”-д очсон аймгуудын удирдлагууд, бизнес эрхлэгчид, урлаг соёлынхон шинэ санаа, зах зээлийн шинэ боломжийг өвөртлөн гэртээ ирсэн. Энэ удаагийн “Эв модны наадам” уламжлалт найрсаг харилцаа холбоогоо бэхжүүлж, хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэн шинэ шатанд гаргасан, дуутай хууртай, дурсамжтай өргөн дэлгэр арга хэмжээ болж өндөрлөлөө.
Сэлэнгэчүүд Баянхаан, Бүрэнхаан, Дулаанхаан, Дэлгэрхаан, Товхонхаан гэсэн 5 хан уул нуруудаа сүслэн дээдэлж амьдардагтай нэгэн адил Буриад түмэн маань Бүрэнхаан, Хөхтхаан, Сартхаан, Түмэнхаан, Бархаан гэсэн таван хан уулуудаа оройлон дээдэлж явдаг ажээ.
Сэлэнгэ аймгийн Засаг дарга С.Бүрэнбат:
Эдийн засгаа тэлье гэж зорьж байна
Энэ удаагийн “Эв модны наадам”-ыг амжилттайгаар зохион байгууллаа. Бид нар 150-аад хүний бүрэлдэхүүнтэй ирж оролцож байна. Эв модны уламжлалт энэ наадмыг эвсэг найрсаг харилцаанаасаа илүүтэйгээр зах зээлийн өнөөгийн нийгэмд өөрсдийнхөө байр суурийг илэрхийлж бас эзэлж, Сэлэнгэ аймагт үйлвэрлэж байгаа бараа бүтээгдэхүүнийг Буриад улсын зах зээл дээр гаргах, монгол хүмүүсийн бүтээлийг таниулан сурталчилах, тэр хүмүүсийн хөгжиж байгаа хөгжил, ардын болоод орчин цагийн урлаг соёлыг үзүүлж харуулахыг гол зорилгоо болгож зохион байгууллаа. Хамгийн гол нь ахмадууд, нийгмийн салбарт хамтран ажиллах, оюутан залуус, хүүхдүүдээ солилцож сургах зэрэг олон асуудлыг энэ удаа ярьж тохиролцож чадлаа. Сэлэнгэ аймагт Буриад Улсын Ерөнхийлөгч айлчилаад ойрын хугацаанд энэ бүх ажлыг хийхээр төлөвлөгөөг баталсан. Тэр уулзалтаас хойш 40-өөдхөн хоногийн дараа энэ арга хэмжээ болж байгаагаараа ач холбогдолтой юм. Энэ удаагийн наадамд Буриадын Ерөнхийлөгч хүрэлцэн ирж оролцож хамтын ажиллагаанд шинэ алхмыг гаргалаа. Монголын талаас ганцхан Сэлэнгэ аймаг биш Дархан-Уул аймаг, Булган, Завхан аймаг ирж орлцлоо. Одоо бид дэд бүтцийн салбар, төрийн албаныхандаа хамтын ажиллагааны шинэ алхмуудыг хийх шаардлагатай гэж үзэж байна. Ямартай ч бид өргөн бүрэлдэхүүнтэй ирж монголынхоо урлаг соёлыг, жижиг дунд үйлдвэрлэлийнхээ бүтээгдэхүүнийг, ялангуяа сүүлийн үед гаргаж байгаа амжилтуудаа сурталчилж чадлаа. Зохион байгуулалтын хувьд бид нар анх удаа хоёр улсын жижиг дунд үйлдвэрлэл тэр тусмаа гэрийн аргаар үйлдвэрлэдэг бүтээгдэхүүнийг сурталчлах арга хэмжээг зохион байгууллаа. Энд манай аймгийн үндэсний дээл хувцас, сувинер, гоёл чимэглэлийн зүйлс, эсгий урлал, гутал зэрэг хүмүүсийн сонирхолыг татсан анхаарлын төвд орсон бүтээгдэхүүнүүд өргөнөөр худалдаалагдлаа. Буриад түмэн маань үндэсний хувцасаа их өмсдөг болсон байна. Худалдан авалтыг сайн хийж байна. Цаашид захиалгаар хийлгэх тухай асуудал ч яригдаж байна. Тийм учраас бид нар заавал эв модны наадам гэхгүйгээр аймгуудтай ярилцаад зохион байгуулах хэрэгтэй юм байна гэж үзэж байгаа. Ойрын хугацаанд районы дарга нартай ярилцъя гэж төлөвлөөд байна. Ер нь бол эдийн засгаа тэлье гэж зорьж байна. Эдийн засгаа хүчтэй болгоё гэвэл бид нар орлого олох ёстой. Орлогыг зөвхөн Сэлэнгэдээ биш, Монголдоо биш хөрш зэргэлдээ Буриад улсаас олох боломж нээгдэж байна. Тийм учраас манай бизнес эрхлэгчид ялангуяа жижиг дунд бизнес эрхлэгчид үүнийг маш овжин ашиглах хэрэгтэй. Манай сумдын дарга нар ч сайн ашиглах хэрэгтэй гэдгийг хэлмээр байна.
Аймгийн ХХААГ-ын дарга Х.Даваахүү:
Байнгын харилцаа холбоо тогтоон ажиллахыг зорилгоо болголоо
Уламжлалт “Эв модны наадам” энэ жил Зэдийн аймагт болж байна. Энэ наадам хуучин соёл урлагийн арга хэмжээ нилээд голлодог байсан бол энэ жилээс эхлээд цаашдаа эдийн засгийн харилцааг өргөжүүлэх үүднээс зохион байгуулалт хийгдлээ. Тиймээс аймгийнхаа жижиг дунд үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүнийг оролцуулж байна. Хилээр гаргахгүйн зовлон байгаа учраас бид нар хүнсний болон өөр бусад олон төрлийн бүтээгдэхүүнийг авчирч чадсангүй. Сүлжмэл, оёмолын чиглэлийн 7 аж ахуйн нэгжийн 40-өөд нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг авчирлаа. Хүмүүс их сонррхдог юм байна. Манай дээл, малгай, өвлийн гутал, эсгий эдлэлүүдийг маш их сонирхож байна. Зарим нэг нь харилцаа холбоо тогтоож байна. Дээл, малгай, бүс, цай гээд нилээдгүй бүтээгдэхүүн борлуулагдлаа. Цаг үеийг нь олоод зохион байгуулвал болох юм байна. Улам бүр өргөжүүлээд, хил гаалийн асуудлыг шийдвэрлэчих юм бол бүр ч өргөн бүрэлдэхүүнтэй ирэх боломж байна. Энэ удаа бид олон юм зарахаасаа илүүтэйгээр харилцаа холбоо тогтоох, энд ямар нэг дэлгүүрт байнгын лангуутай болох тал руу голлон анхаарч байна.
Зэдийн аймгийн ХАА-н дарга Ч.П. Цырэн-Доржиевич :
Манай хоёр аймгийн үйлдвэрлэгчид харилцаа холбоог сайн үүсгэж ажиллах хэрэгтэй
Өнөөдөр манай аймгийн 80 жилийн ойн баяр болж байна. Мөн хоёр улс хоорондын “Эв модны наадам” болж байна. 1986 онд Зэлтэр САА гэж байхад бид нар очиж эв модны наадмаа хийж байлаа. Энэ наадам бол хилийн аймгууд бие биендээ тустай, бие биендээ харилцан ашигтай, эвтэй байхыг чухалчилдаг ийм баяр. Өнөөдөр энд эрийн гурван наадам, урлаг спортын уралдаан тэмцээн, хоёр улсын ард иргэдийн үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулагдаж байна. Тиймээс манай хоёр аймгийн иргэд, үйлдвэрлэгчид харилцаа холбоог сайн үүсгэж, хоёр талруугаа ирж очиж, ажлаа эрчимжүүлж ажиллах хэрэгтэй болж байна. Манай Зэдийн аймаг мах боловсруулдаг, талх нарийн боовны үйлдвэрлэл эрхэлдэг гэх мэт 10 аж ахуйн нэгжтэй. Энэ жил манай аймаг 38000 гектар тариа тарьсан. 41000 толгой үхэртэй, 42000 толгой хоньтой, 7000 толгой адуутай. Мөн гахай, тахианы аж ахуйнууд бий.